Para ninguén é un segredo que a capacidade de innovación é un factor que define en gran medida o éxito dunha empresa e a súa diferenciación nun mercado tan competitivo como o actual. Unha das ferramentas esenciais para lograr isto é o dereito de propiedade intelectual (PI), que proporciona ás empresas a protección necesaria para as súas innovacións e marcas. Aínda así, xestionar e utilizar eficazmente estes activos intanxibles presenta algúns retos.
Por outra banda, se es propietario de dereitos de obras intelectuais (audiovisuais, musicais, libros, etc.) saberás que é todo un reto lograr un control sobre a explotación das mesmas por parte de terceiros e da súa difusión no entorno dixital. A continuación, ofrecémosche unha breve análise de catro desafíos contemporáneos do dereito de propiedade intelectual que debes ter en conta.
Xestión da carteira de patentes, necesaria para protexer o dereito de propiedade intelectual
Unha carteira de propiedade intelectual robusta é decisiva para protexer as innovacións e manter a vantaxe competitiva dunha empresa. Porén, non toda a propiedade intelectual xera valor automaticamente, xa que hai patentes de propiedade industrial que por diversos motivos non se utilizan, o que subliña a importancia dunha xestión estratéxica e selectiva da carteira de PI.
Para que unha carteira de PI sexa verdadeiramente valiosa, debe protexer as liñas de produtos existentes e permitir á empresa obter unha vantaxe estratéxica sobre os seus competidores. Un equipo de investigación e desenvolvemento (I+D) debe estar ben informado acerca do que ocorre no ámbito da propiedade intelectual e os espazos non explotados na súa industria. Incluso, é esencial contar cun proceso de xestión da innovación que proporcione retroalimentación continua aos investigadores sobre a viabilidade e o valor potencial das súas ideas.
Utilizar a carteira de patentes para alcanzar obxectivos comerciais máis amplos é sinónimo de preservar o teu dereito de propiedade industrial e intelectual. Esta estratexia debería incluír a identificación de patentes que aseguren a protección das ofertas actuais e futuras de produtos e aquelas que neutralicen á competencia. Tamén, considerar se outras son susceptibles de ofrecerse baixo a modalidade de licenza de explotación para xerar rendibilidade.
Unha carteira de patentes consolidada e forte aparte de ofrecer unha vantaxe competitiva, tamén proporciona unha defensa determinante no caso de demandas por infracción. E se se xestiona ben, as empresas poden considerar outorgar licenzas para resolver conflitos de propiedade industrial de maneira favorable cos competidores.
Correcta xestión de demandas, fundamental para defender o dereito de propiedade intelectual
Desde logo, as demandas de propiedade industrial e intelectual representan un risco significativo para as empresas. Especialmente, aquelas interpostas por competidores ou algunha entidade non practicante (NPE), mellor coñecida como troll de patentes. Estas demandas poden resultar en perdas financeiras considerables e danar a reputación da marca.
Para controlar estes riscos, as empresas poden realizar avaliacións de liberdade de operación (FTO), que axudan a identificar patentes que poderían ameazar o lanzamento de novos produtos. Ao axustar os produtos para evitar a infracción ou negociar licenzas cos titulares de patentes, as empresas poden evitar litixios custosos e preservar a súa reputación.
Por certo, para previr litixios na cadea de subministración, é indispensable incluír cláusulas de indemnización por propiedade intelectual nos contratos cos provedores. Estas cláusulas poden protexer á empresa no caso de que os provedores infrinxan os dereitos de PI de terceiros.
Difusión en medios dixitais, un reto complexo
Sen dúbida, un dos retos máis significativos que enfronta o dereito de propiedade intelectual na era dixital é a difusión de obras intelectuais (audiovisuais, musicais e literarias) e o seu acceso en plataformas en liña como YouTube, Spotify, Facebook, Instagram e TikTok. A verdade, a regulación neste ámbito foi fragmentada e a miúdo ineficaz, incluso dentro dos Estados membros da Unión Europea, debido á falta dun marco regulador uniforme. A estratexia máis comúnmente utilizada polos titulares de dereitos para limitar o uso ilegal das súas obras en Internet é o sistema de “notificación e retirada”. Este mecanismo, orixinario dos Estados Unidos, permite aos titulares de dereitos solicitar aos provedores de servizos en liña que retiren contido infractor, descargando así a responsabilidade no usuario.
Non obstante, esta solución ten as súas limitacións. Os titulares de dereitos asumen a carga e os custos de detectar contidos ilícitos no inmenso entorno dixital. Incluso, cando logran que se retiren contidos protexidos, enfróntanse á problemática de que estes poden ser subidos de novo desde outros hipervínculos ou por outros usuarios. Peor aínda, a “notificación e retirada” é un mecanismo reactivo que non garante ingresos aos titulares de dereitos, xa que os provedores de servizos dixitais tardaron en obter licenzas, aproveitando a “inmunidade” que lles ofrece o marco lexislativo actual. En ISERN contamos con ferramentas tecnolóxicas avanzadas en brand protection que che axudan a identificar no entorno dixital estas infraccións.
Esta situación xerou unha significativa “brecha de valor” entre os considerables ingresos que as plataformas dixitais obteñen ao explotar obras intelectuais e a insuficiente remuneración que reciben os titulares de dereitos polo uso das súas obras. Abismal se temos en conta que estes contidos son a materia prima de ditos servizos e a principal fonte dos seus ingresos.
Directiva (UE) 2019/790, ferramenta legal para unha difusión dixital máis xusta
Respecto ao anterior, cremos pertinente facer un inciso para falar da Directiva (UE) 2019/790, sobre dereitos de autor e dereitos afíns no mercado único dixital. Este instrumento legal foi introducido pola Unión Europea para abordar a brecha de valor arriba mencionada. Así mesmo, foi incorporado ao ordenamento xurídico español mediante o Real Decreto 24/2021, do 2 de novembro.
Esta directiva representa un avance significativo no dereito de propiedade intelectual, xa que por fin regula de maneira uniforme o marco contractual entre autores, artistas intérpretes ou executantes, e os operadores das súas obras ou interpretacións. Incluídos entre estes radiodifusoras, provedores de contido ou grandes plataformas dixitais.
En particular, os artigos 18 a 23 da Directiva establecen novos dereitos e buscan fortalecer a posición dos autores e artistas nos seus contratos con estas plataformas. Entre as principais novidades da directiva inclúese o dereito dos autores e artistas a recibir unha remuneración adecuada e proporcionada pola explotación das súas obras e actuacións. Isto busca corrixir o desequilibrio actual, onde as plataformas dixitais obteñen grandes beneficios económicos mentres que os creadores reciben unha compensación mínima ou nula.
A Directiva tamén introduce medidas para mellorar a transparencia contractual, obrigando ás plataformas e outros explotadores de contido a proporcionar aos autores e artistas información detallada sobre o uso das súas obras e os ingresos xerados. Isto permite aos creadores avaliar mellor o valor das súas obras e negociar contratos máis xustos.
Está a propiedade intelectual en rivalidade coa Intelixencia Artificial?
Por outra parte, o rápido avance da intelixencia artificial (IA) está transformando numerosos campos, e a lexislación de PI non é unha excepción. Estes desenvolvementos plantexan novos desafíos e preguntas legais, especialmente no ámbito do dereito de propiedade intelectual e industrial e a identificación do inventor en invencións creadas por IA, coñecidas como patentes de IA.
Unha das principais cuestións neste ámbito é a patentabilidade ou rexistrabilidade de obras ou invencións creadas por máquinas de IA. Xorde a pregunta de quen debe ser recoñecido como o autor ou inventor: a máquina de IA que xerou a invención ou o ser humano que programou e adestrou dita máquina? Esta cuestión comezou a preocupar ás oficinas de propiedade industrial e intelectual e aos tribunais a nivel internacional. A pesar dos avances, a IA aínda non alcanzou un nivel de autonomía que faga totalmente prescindible a colaboración humana nestas creacións.
Sobre este particular, podes ler o noso artigo dedicado á relación entre Intelixencia Artificial e Propiedade Intelectual, para obter máis información.
En ISERN coñecemos e abordamos os desafíos do dereito de propiedade intelectual
Temos 100 anos de experiencia no rexistro e protección de marcas, patentes, deseños e obras que poden acollerse ao dereito de autor. Neste sentido, deseñamos estratexias innovadoras para a protección efectiva dos teus activos intanxibles, baseadas en Legaltech.
Contamos con máis de 150 profesionais expertos. Máis de 350.000 expedientes xestionados e máis de 40.000 clientes a nivel mundial confirman a nosa lideranza. Contáctanos e visítanos en calquera das nosas 12 oficinas nas principais cidades de España. ¡Apoiámoste eficazmente na abordaxe dos actuais desafíos do dereito de propiedade intelectual!